Kıdem Tazminatı Nedir? 2024 Tazminat Alma Şartları

Kıdem Tazminatı Nedir? Tazminat Alma Şartları; Son zamanlarda EYT ile ilgili yapılan düzenlemelerle ilgili sıkça haberler yapılmaktadır. Emekli olmak isteyen birçok kişi bu haberleri takip etmekte ve yeni gelişmelerden haberdar olmaktadır.

Hem emeklilik tarihi yaklaşanlar hem de başka bir işe geçmek maksadıyla mevcut işinden ayrılmayı düşünenler için kıdem tazminatı önemli bir güvencedir. Asgari ücrette yapılan yeni düzenlemeyle birlikte işten ayrılmayı düşünen pek çok çalışan kıdem tazminatını hesaplamaya başladı. Ancak yanlış bilgilendirme ve yönlendirme sonucunda kıdem tazminatı alamayan ve tazminat nasıl alınır sorusunu soran işçi sayısı da oldukça fazla.

4B – BAĞKUR Basamak Bilgisi Nasıl Öğrenilir?

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, bir iş yerinde sigortalı olarak çalışanların işveren tarafından işlerine son verilmesi veya haklı nedenlerle işten kendi istekleriyle ayrılmaları halinde kazandıkları yasal bir haktır. Emeklilik halinde tazminat alma şartlarından biri çalışanın 3600 gündür çalışıyor olmasıdır. Ancak bu 3600 gün, kıdem tazminatı almak için tek başına yeterli değildir.

Kıdem Tazminatı Neye Göre Değişir?

Çalışanın emeklilik halinde alacağı kıdem tazminatında işe giriş tarihi önemli bir faktördür. Örneğin kıdem tazminatı alabilmek için gerekli olan şartlardan biri olan 15 yıl ve 3600 gün çalışmış olmak, 08.09.1999 tarihinden önce sigortası başlayanlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra işe başlayanların kıdem tazminatı şartları değişmektedir. Sigortası 1999’dan sonra başlayanların kıdem tazminatı almaya hak edebilmesi için erkeklerde 60, kadınlarda 58 yaşını doldurmuş olmak, 25 yıldan beri sigortalı bulunmak ve 4500 gün prim ödemiş olmak gereklidir.

Emeklilikte kıdem tazminatı almak için gerekli şartlar haricinde, haklı olarak işten ayrılan veya işten çıkarılan çalışanlar, aynı iş yerinde 1 yıl veya daha uzun süredir çalışıyorlarsa kıdem tazminatı alabilirler. İş akdinin feshine bağlı olarak alınan kıdem tazminatında kişinin toplam yıl/gün sayısına değil, son iş yerinde çalıştığı süreye göre kıdem tazminatı belirlenir.

Tazminat Alma Şartları 

Kıdem tazminatı alma şartları İşçi Kanunu’nda net bir şekilde belirtilmektedir. Hukuk dilinden alıntılayıp sadeleştirecek olursak özel sektörde tazminat alma şartları aşağıdaki gibidir:

• İşçinin aynı iş yerinde bir yıl veya daha uzun süredir çalışıyor olması
• İşverenin haksız yere iş akdini feshetmesi
• İşçinin haklı nedenle iş akdini feshetmesi
• Kadın işçinin nikah tarihinden itibaren 1 yıl içinde evlilikten dolayı işten ayrılması
• Emeklilik
• Malulen emeklilik

Evlilik Tazminatı Nasıl Alınır?

Evliliğe bağlı olarak iş akdini fesheden çalışanlar, gerekli şartları sağlamaları halinde kıdem tazminatlarını alabilirler. Evlilik tazminatını yalnızca kadın çalışanlar alabilirler. Evlilik tazminatını alabilmek için çalışanın en az 1 yıldır aynı iş yerinde 4A sigorta kapsamında çalışıyor olması gerekir. Bir yıl veya daha uzun süredir aynı işte çalışanlar, nikah tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde işten ayrılmaları halinde evlilik tazminatı alabilirler. Çalışanın alacağı tazminat, iş yerinde çalıştığı süreye, varsa aldığı ikramiyelere, yol ve yemek yardımlarına göre değişkenlik gösterir.

Sigortasız Çalışanlar Tazminat Alabilir mi?

Türkiye İstatistik Kurumunda yer alan verilere göre her 100 çalışandan 32’si ne yazık ki yapılan tüm yasal düzenlemelere rağmen kayıt dışı çalışıyor. Kayıt dışı çalışmak zorunda bırakılan bu işçilerin aklındaki sorulardan biri de “Sigortasız çalışıyorum tazminat alabilir miyim?” sorusudur. Sigortasız çalışan veya çalışmak zorunda bırakılan işçilerin tazminat hakları, çalıştıkları yerdeki işçi sayısına göre değişkenlik gösterir.

Çalışanlar, sigortasız çalıştığını SGK’ya bildirmelerinin ardından çoğunlukla işveren tarafından işten çıkarılır. Bu durumun tespit edildiği iş yerlerinde;

• Çalışan işçi sayısı 30’dan az ise ihbar tazminatının 3 katı kötü niyet tazminatı,
• Çalışan işçi sayısı 30’dan fazlaysa işe iade davasının işçinin lehine sonuçlanması halinde aylık ücretinin en az 4, en fazla 8 katı tutarında iş güvencesi tazminatı ödenir.

İşverenin işçinin sigorta kaydını yaptırmaması, sigortasını düşük ücretten bildirmesi ve diğer sosyal haklarından mahrum bırakmasının tespiti halinde işçi, sözleşme fesih hakkına kavuşur. İş akdini bu nedenlerle fesheden işçi, Yargıtay kararları sonucunda kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

İstifa Edersem Tazminat Alabilir miyim?

Bazı şartlarda istifa eden çalışan ve personel kıdem tazminatı almaya hak kazanabilir. “Kendi isteğimle işten ayrılırsam tazminat alabilir miyim?” sorusunun yanıtı bazı kriterlere bağlıdır. Çalışan;

• Nikah tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde evlilik gerekçesiyle işten ayrılması (Yalnızca kadınlar için geçerlidir.),
• İşçinin haklı nedenle fesih sebebini kullanarak istifa ettiği durumlarda kıdem tazminatını hak eder. (işçinin işvereni veya yöneticisi tarafından mobbing’e uğraması vb. sebepler)

İşten ayrılırken kıdem tazminatı alma şartları bunlarla sınırlı olup, bu nedenler haricinde bir sebeple işten ayrılanların kıdem tazminatı alması söz konusu değildir. Sözleşmesini fesheden çalışanların akıllarındaki sorulardan biri de “Sözleşmesini fesheden çalışanın tazminat hakkı ne zaman doğar?” sorusudur. 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçinin haklı sebeple fesih nedenleri sıralanmaktadır. Bu istisnai durumlar haricinde çalışanın kendi isteğiyle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı alması mümkün değildir.

SGK İşten Çıkış Kodları Neler?